KABANATA 10
MAHIGIT isang linggo nang hindi umuuwi si Miana simula nang magkaharap kami sa parke. Nag-alala na sina Mama at Papa. Sinubukan siyang hanapin ng mga ito, ngunit hindi alam kung saan magsisimula. Hindi namin siya matawagan. Pati sa eskuwelahan ay hindi na rin siya pumapasok. Hindi na nga natutulog si Papa. Halos araw-araw na hinahanap si Miana. Humingi na rin kami ng tulong sa mga pulis.
“Hindi pa rin ba tumatawag si Miana?” tanong ni Papa na bakas ang matinding pag-aalala sa mukha. Isang malungkot na iling ang naging tugon ni Mama. “Nasa’n na kaya siya? Bakit hanggang ngayon hindi pa rin siya umuuwi?”
Lumabas ako ng bahay. Naisip kong maglakad-lakad muna. Sa totoo lang, dapat wala akong pakialam sa problema nila. Labas na ako roon. Pero kahit ano ang pangongontra ng isip ko, sa puso ko ay hindi ko maiwasang mag-alala. Kung nasaan man ngayon si Miana, sana ay ligtas siya. At malakas ang kutob kong magkasama sila ng nobyo niya.
Umupo ako sa isang sementadong upuan sa parke kung saan ko sila huling nakita. Bigla kong naalala kung paano ko natuklasan na may nobyo siya. Inis na inis ako kay Miana noon. Nakakabuwisit ang pagiging perpekto niya sa paningin ng mga magulang namin.
Nang pumunta siya sa isang kainan, wala siyang kaalam-alam na palihim ko siyang sinundan nang mga sandaling iyon. Naghahanap ako ng butas upang masira siya. Naghahanap ako ng puwedeng ipanlaban para masira ang magandang imahe niya.
Natatandaan ko na isang lalaki ang agad na lumapit kay Miana at hinalikan siya sa pisngi. Patago ko iyong kinuhanan ng litrato at hindi nag-alinlangan na lapitan sila. “Sino ‘yan, Miana? Nobyo mo? Isusumbong kita kay Papa.”
Gulat na gulat si Miana. Napansin ko ang pagkatakot sa mukha niya. “Lahat ng gusto mo, susundin ko. Huwag mo lang akong isumbong kay Papa. Paghihiwalayin niya kami.” Halos lumuhod siya sa harap ko. Handa niyang gawin ang lahat para sa lalaking iyon. Pumayag naman ako dahil gusto ko siyang paglaruan sa mga palad ko. Iyon ang dahilan kung bakit ang lahat ng utos ko ay sinusunod niya.
Bumalik ako sa reyalidad nang tumunog ang selpon ko sa bulsa. Kinuha ko iyon at sinagot kahit na hindi nakarehistro ang numero nang tumatawag.
“Sino ‘to?” pagalit na tanong ko, ngunit natigilan ako nang marinig ang isang pamilyar na hikbi mula sa kabilang linya.
“Ate Elyne, ako ‘to.” May kung anong humaplos sa puso ko nang muli akong tawaging ate ni Miana.
“Miana? Nasa’n ka? Bakit hindi ka umuuwi sa bahay? Maayos ba ang kalagayan ninyo ng anak mo?” sunod-sunod na tanong ko. “Miana! Bakit hindi ka sumasagot? Ayos ka lang ba? Kamusta ang pinagbubuntis mo?”
“Ate...” Halos huminto sa pagtibok ang puso ko nang marinig ang paghikbi ni Miana. Nangilid ang luha mula sa mga mata ko. “Alam mo ba, ang saya ko ngayon? Dahil sa unang pagkakataon, naramdaman ko na nag-aalala ka sa ‘kin.”
Natulala ako. Hindi ko namalayan ang mabilis na pagpatak ng aking luha. Napapikit ako at mariing kinagat ang ibabang labi upang pigilan ang pagtakas ng hikbi mula sa bibig ko. Parang tinutusok ng milyun-milyong karayom ang puso.
“Ano ba’ng pinagsasabi mo riyan? Umuwi ka na nga. Hinahanap ka ni Mama at Papa. Nag-aalala na sila sa ‘yo.”
“Pasensya na pero hindi pa ako puwedeng umuwi dahil sa makalawa ay may pupuntahan kami ni Juner,” sabi ni Miana sa kabilang linya.
Kumunot ang noo ko. “May pupuntahan kayo? Saan?”
“Hindi ko alam. Hindi niya sinabi sa ‘kin. Basta aayusin namin ‘to. Babalik din ang lahat sa dati.”
Mariin akong napapikit. Gusto ko siyang tulungan pero wala akong magawa. Alam kong nahihirapan na si Miana.
“Pero kung hindi man ako makabalik kaagad, alagaan mo sina Mama at Papa, ha? Huwag mo silang iiwan, Ate.” Narinig ko na parang pinipigilan niyang humikbi. “Alam kong masasaktan ko sila kapag nalaman nila ‘to. Pero mas doble ang sakit na mararamdaman nila kung pareho tayong mawawala.”
“Buwisit. Gagawin mo pa akong tagapag-alaga,” pabirong wika ko. “Basta kahit ano pa’ng mangyari, bumalik ka, Miana. Ingatan mo ang sarili mo.”
“Babalik ako. Pakisabi na lang na mahal ko sila. Mahal na mahal ko kayong lahat, Ate.”
Hindi pa man ako nakakasagot, naputol na ang tawag sa kabilang linya.
Mabilis na lumipas ang ilang araw, hindi ko na ulit matawagan si Miana. Wala kaming balita sa kan’ya. Maging sa malalapit niyang kaibigan, walang may alam kung nasaan na siya ngayon. Mas dumoble ang kabang nararamdaman ko pero umaasa pa rin ako sa sinabi niya na babalik siya.
Naisipan kong bumaba upang ilagay sa kusina ang baso na pinag-inuman ko ng tubig, ngunit tatlong unipormadong pulis ang nabungaran kong kausap nila Mama at Papa at sala.
“May balita na ba kayo sa anak ko?” tanong ni Papa.
“Oho. Nais naming ipagbigay alam sa inyo na natagpuan na namin si Miana Devera,” sabi ng isang pulis.
Nagliwanag ang mukha ni Papa. “Nasa’n siya? Kasama niyo ba siya? Gusto kong makita ang anak ko.”
Kumunot ang noo ko nang biglang magkatinginan ang tatlong pulis. Hindi ko alam kung bakit bigla na lang bumilis ang tibok ng puso ko sa kaba.
“Pero—”
“Pero?” Mababakas ang matinding pag-aalala sa tinig ni Papa. “Bakit may pero? Gusto ko nang makita ‘yong anak ko!”
Muling nagkatinginan ang tatlong pulis. Huminga ako nang malalim. May kung anong bumara sa daluyan ng hininga ko. Mas lalong bumilis ang pagtibok ng puso ko at sa bawattibok niyon ay kakaibang sakit ang naramdaman ko.
“Mr. Devera, pasensya na ho pero... ikinalulungkot naming ibalita na patay ang anak ninyo. Patay na si Miana Devera.”
Nalaglag ang basong hawak ko at nabasag iyon sa sahig. Parang gumuho bigla ang mundo ko nang marinig ang sumunod na sinabi ng pulis.
KABANATA 11“PATAY na si Miana Devera.”Nilagok ko ang huling bote ng alak at tiningnan ang mga tao sa paligid na masayang sumasayaw sa gitna. Narito ako ngayon sa isang bar. Lasing na lasing na ako sa dami ng nainom kong alak. Gusto kong makalimot nang panandalian. Gusto kong takasan ang katotohanang patay na ang kapatid ko. Wala na si Miana. Pero mas lalong sumakit ang ulo ko, hindi dahil sa maingay na musikang naririnig ko o ng alak na ininom ko, kundi dahil naghalo-halo na ang mga iniisip ko at pakiramdam ko, sasabog ang ulo ko sa sobrang sakit.Inisang lagok ko ang alak bago ko inginudngod ang mukha ko sa lamesa. “Tanginang buhay ‘to.”Lahat kami ay hindi makapaniwala sa balitang iyon. Namanhid ang buong katawan ko nang marinig ang sinabi ng pulis. Para akong nabingi.“Paanong patay na ang anak ko? Patay na si Miana? Hindi ‘yan totoo! Hindi pa siya pa
KABANATA 12UMIHIP ang malakas na hangin nang huminto ako sa harap ng isang pribadong kapilya kung saan inilagak ang mga labi ni Miana. Ayoko sanang pumunta dahil hindi ko gustong makita ang kalagayan niya. Pero parang may tumutulak sa akin para pumunta rito.Nanigas ang buong katawan ko nang matanaw ang puting kabaong ni Miana. Parang nanghina ang mga tuhod ko. Pati ang mga paa ko ay hindi ko maihakbang. Para bang ang lahat ng lakas na mayroon ako, sa isang iglap ay bigla na lang nawala.Mariin kong kinagat ang ibabang labi ko. Hindi ko alam kung makakaya kong silipin ang bangkay ni Miana. Natatakot akong lumapit. Hindi ko alam kung makakaya ko bang silipin man lang siya. Natatakot akong makita mismo ng dalawang mata ko na wala siya.Huminga ako nang malalim at sandaling pumikit upang palakasin ang loob ko. Dahan-dahan kong inihakbang ang mga paa ko papasok sa loob ng kapilya. Napili kong umupo sa dulo kung saan
KABANATA 13NAGMADALI akong bumaba ng hagdan nang marinig ang malakas na boses ni Papa.“Tigilan mo ako, Erlinda! Tatamaan ka sa ‘kin!” Halos hindi na makatayo nang tuwid si Papa sa sobrang kalasingan. Pulang-pula na ang mukha niya at halos hindi na maidilat ang mga mata. Pero patuloy pa rin siya sa pagtungga ng alak at paghithit sa hawak na sigarilyo.Naningkit ang mata ko nang mas lumapit si Mama kay Papa at ipinakita ang loob ng isang itim at maliit na bag na walang laman. Pamilyar sa akin ang bag na iyon.“Pinagbibintangan mo ba ako, ha?” sigaw ni Papa. “Hindi ako ang kumuha ng pera riyan!”Ibinaba ko ang tingin nang umigting ang panga niya sa galit. Nakakatakot. Parang wala sa sarili. Parang sinaniban ng demonyo. Parang handa niyang saktan si Mama ano mang oras.Maraming isinenyas si Mama na hindi ko maintindihan. Hindi ko alam kung saan niy
KABANATA 14MAS lalong lumala si Papa. Pati ang titulo ng bahay naming ay hinahanap at balak isangla. Hindi lang iyon. May natuksalan si Mama pero patuloy niya itong itinatanggi.Naabutan ko si Mama na nasa likod ng bahay at naglalaba. Napansin kong nakatulala siya sa hawak na puting polo ni Papa. Para bang iniinspeksyon iyon ng mga mata niya. Pinagmasdan ko lang siya. Mayamaya pa, napansin kong bigla na lang siya naluha.Lumapit ako kay Mama at walang habas na inagaw ang hawak niya. Nagulat siya at sinubukang agawin ang damit, ngunit nagmatigas ako at pilit iyong inalayo. Nanuot sa ilong ko ang pambabaeng pabango na nakakapit sa polo. Napansin ko rin ang ilang bahid ng pulang lipstick doon. “Hindi naman ganito ang amoy ng pabango mo, ‘di ba, ‘Ma? Hindi ka rin naman nagli-lipstick.”Mataman akong tinitigan ni Mama.“Isa lang ang ibig sabihin nito.” Napalunok
KABANATA 15MATAPOS ang mga pangyayaring iyon, minabuti kong umiwas na lang. Mas lalo lang akong mabubuwisit kapag nakikita ko si Mama na pinaglilingkuran ang mala-hari niyang asawa. Hanggang ngayon ay patuloy na nagpapakatanga si Mama. Nakakainis na ang pagiging martyr niya. Ang sarap tayuan ng rebulto.Hindi ko siya pinapansin sa tuwing gusto niya akong kausapin. Tinatalikuran ko na lang siya at dumidiretso sa kuwarto. Ayoko munang marinig ang mga paliwanag ni Mama. Mas gusto ko munang lumayo. Gusto ko munang pansamantalang magtago.Bumalik ako sa reyalidad nang huminto ang sinakyan kong tricycle sa harap ng bahay namin. Pagtapak pa lang ng mga paa ko sa gate, parang bumigat ang pakiramdam ko. Mas dumoble pa ang kabang nararamdaman ko nang marinig ang malakas na boses ni Papa. Hindi na ako nag-aksaya ng oras at halos patakbong pumasok.Naestatwa ako nang maabutang binubugbog ni Papa si Mama na nagmamakaaw
KABANATA 16NOON ay iniisip kong totoo ang kasabihang pantay-pantay tayong nilikha ng Diyos. Pero nagkamali ako. Kung pantay-pantay ang lahat, bakit pakiramdam ko, ako lang ang nakakaranas ng ganito? Bakit pakiramdam ko, ako lang mag-iisa ang lumalaban? Bakit ako na lang palagi? Ano ang mayroon ako at ako ang kan’yang pinili?Bakit ako?Gusto ko nang lumabas sa ospital na ito. Ayoko nang makita si Mama na hanggang ngayon ay wala pa ring malay. Sana ay ako na lang ang nabundol ng sasakyan. Hindi ko mapapatawad ang sarili ko.“Elyne.” Sa kabila ng ngiting iyon ni Roan, alam kong nalulungkot din siya sa nangyari kay Mama. Umupo siya sa tabi ko. “Kumusta na si Tita?”Bumuntonghininga ako at dahang-dahang umiling.“Huwag kang mag-alala. Magigising din siya.” Hinaplos ni Roan ang likod ko. “Bibilisan niya ang paggising dahil alam niyang naghihintay ka.&rdquo
KABANATA 17HUMINGA ako nang malalim upang humugot ng lakas ng loob. Nang dumilat ako’y dahan-dahan kong inihakbang ang mga paa ko papasok sa loob ng isang maliit kapilya dito sa Ospital.Hindi ko alam kung sa’n ako humugot ng lakas ng loob para gawin ‘to, pero habang palapit ako nang papalapit sa maliit na altar, may kung ano sa dibdib ko na nagpapabigat ng aking pakiramdam. Bawat hakbang na ginagawa ko’y parang tinutusok ang puso ko sa hindi malamang dahilan.Tahmik ang buong lugar dahil walang ibang tao kundi ako. Pinili kong umupo sa gitna at mataman Siyang pinagmasdan. Napagtanto kong matagal na pala mula noong huling beses na humuharap ako sa Kan’ya. Limot ko na nga ‘yung huling beses na dumalaw ako sa tahanan ng Diyos.“Hindi ko alam kung bakit ako narito. Hindi ko alam kung ano ang nagtulak sa ‘kin para pumunta rito,” halos pabulong na sabi ko. “
KABANATA 18BIGLANG kinuha ni Sister Lovelle ang dalawang kamay ko at marahan na hinawakan ang mga ito. Muling gumuhit ang bahagyang ngiti sa labi niya.“Ibinigay Niya ang pagsubok na ‘yan dahil alam Niyang kaya mo. Alam Niyang ikaw lang ang may kakayahang makalampas sa pagsubok na ibinigay Niya sa ‘yo. Naniniwala Siya sa kakayahan mo.”Mariin kong pinagdikit ang mga labi ko, kasabay nang muling pagtulo ng butil ng luha sa aking pisngi.Naniniwala Siya sa ‘kin dahil alam Niyang kaya ko? Pero bakit pakiramdam ko hindi? Bakit pakiramdam ko ito lang ang pagsubok na hindi ko kayang lampasan?“Kung iniisip mong pinaparusahan ka ng Panginoon, nagkakamali ka. Sinusubok ka Niya.” Marahan niyang pinisil ang mga kamay ko. “Inihahanda ka lang Niya. Magtiwala ka sa Kan’yang plano. Hindi sa pansamatalang sakit na nararamdaman mo, Everlyne.”Ngumit