CHAPTER 2

CHAPTER 2

.

Malapit lang kasi sa paaralan ang bahay ng Tiya Dely niya. Nakiusap nga ang Nanay niya na doon na muna siya tumira dahil nga sa mga magkakasunod na dumating na malakas na bagyo na siyang sumira sa pananim ng mga magsasaka, idagdad pa ang pagkakasakit ng panganay nila. Pumayag naman ang Tiya Dely niya basta kailangan daw tumulong siya sa mga trabahong bahay at sa carinderia tuwing Sabado at Linggo.

Dahil kamag-anak, malayo sa isip niyo na alilain siya ng mga ito. Nang una, mabait naman ang Tiya Dely at ang tiyo at mga pinsan niya ngunit nang naglaon lumabas din ang kanilang masamang ugali. Ang Sabado at Linggo na dapat pagtulong niya sa carinderia ay naging araw-araw na. Kailangan niyang magising ng madaling araw para samahan niya ang Tiya Dely niya sa pamamalengke. Ang masaklap, sa edad niyang sampung taong gulang, pinapabitbit na siya ng mabibigat nilang pinamili. Madalas, nahuhuli siya sa pagpasok sa klase. Kahit sa tanghali, bago siya makapananghalian ay kailangan niya rin munang tumulong sa pagseserve sa mga kakain at makapaghugas ng minsan sa mga pinggan samantalang ang mga pinsan niya ay naroon at katulong din kung ituring siya. Kahit nga tubig lang nila o kaya mga simpleng gawain sa bahay ay sa kanya lahat iniaasa. Pagdating niya sa hapon ay sa carinderia pa rin siya didiretso at doon siya hanggang sa wala ng customer na kakain. Ang masaklap, wala na siyang panahon pa para mag-review. Sa mismong carinderia pa siya pinapatulog dahil kailangan daw may magbabantay o tatao doon sa gabi kasama ng kusinerong may katandaan na rin. Ang matandang iyon ang siyang tanging nakakaalam kung paano siya tratuhin. Naawa man sa kaniya ang kusinero ngunit mahirap rin lang ang matanda katulad niya at may sinusuportahan ding pamilya.

Kahit may sakit siya ay wala silang pakundangan na utusan siya. Nagsabi siya ngunit pinalabas na nagdadahilan siya para makaiwas sa trabaho. Gumaling lang siya dahil sa gamot na ibinigay ng matandang kusinero. Mabuti pa ang ibang tao, nagagawang pagmalasakitan siya ngunit ang mismo niyang kadugo walang pakialam sa kanya.

Hindi lang pang-aalila ang ginagawa sa kaniya sa trabaho. Higit pa ang emosyonal na pagpapahirap sa kaniya. Sa harap kasi ng ibang mga tao ay sinisigawan siya ng asawa ng kaniyang Tiya at mga pinsan. Utos dito, utos diyan at kung nagkamali, may kasundo pang sipa o kaya pambubulyaw. Sa gabi napapaluha siya, naghahanap ng kalinga, ng pagmamahal. Oo nga't masarap ang mga pagkain, may ibinibigay silang baon niyang sampung piso araw-araw (ang sampung piso ng mga panahong iyon ay marami na rin ang puwedeng mabili) ngunit parang hindi naman tao kung ituring siya.

Naiinggit siya sa mga pinsan niya sa tuwing nakikita niya silang nagdidiwang sa kanilang mga birthday. May bagong mga damit, mga regalo na bubuksan, mga laruan at cake. Ni minsan hindi pa niya naranasang mag-birthday, ni hindi pa nga siya nakatanggap kahit isang regalo lang. Ang mga suot niya, iyon ang mga damit na di na kasya o kaya napaglumaan na ng mga pinsan niya. Kapag sumasapit noon ang pasko ay gustung-gusto niyang umuwi sa kanila dahil namimiss na niya ang kaniyang mga magulang at kapatid ngunit sinabihan siya ng Tiya Dely niya na kung babakasyon siya, wala na siyang babalikan pang trabaho. Hindi na siya muli pang tatanggapin doon at di na siya papag-aralin pa. Kaya kahit umiiyak siya sa gabi ay mas pinili nitong magtiis at gugulin ang mga bakasyon tulad ng pasko at iba pang mga araw na wala siyang pasok sa pagtulong sa kanilang carinderia. Tinitiis niya ang pagpapaalila.

Masakit yung nakikita niyang masaya ang buong pamilya ng kamag-anak niya ngunit dahil katulong ang turing sa kaniya ay hindi siya naging bahagi ng pamilyang iyon. Bumubunot na lang siya ng malalim na hininga nang nakikita niyang nagbibigayan sila ng regalo sa pasko at siya ay naroon lang, nakatingin sa kanila habang ang mga pinsan niya ay nagbubukas ng kani-kanilang regalo at masayang-masaya. Pangalawang pasko na kasing ganoon ang sitwasyon. Noong nakaraang pasko sobrang sakit at kinaiinggitan niya ang mga ganoon ngunit nang sumunod na pasko, kinakaya na niya kahit papaano. Tahimik lang siya sa tabi at pangiti-ngiti kahit nakaramdam ng inggit at pagkaawa sa sarili. Ni hindi niya alam kung napapansin ba siya o sadyang pilit kinakalimutan. Kung sana binisita lang siya ng kaniyang nanay ngunit alam naman niya at sa edad niyang labindalawa noon ay naiintindihan na niya ang sitwasyon ng pamilya niya. Isa pa sigurado rin naman siya na abala sila sa bukid at mas humirap na nga rin ang kanilang buhay dahil sa tumitinding sakit ng kuya niya. Hindi na lang pagkain at baon ng mga kapatid niya ang iniisip ng kaniyang mga magulang kundi ang mga gamot na rin ng kuya niya. Dumadalaw man ang nanay niya doon ngunit iyon ay kung hihiram lang siya ng pera at sa tuwing kinakausap siya ng nanay niya ay pinipilit niyang maging masaya para mapagtakpan lang ang hirap na kaniyang pinagdadaanan. Alam niya kasing kung magsabi siya ng totoo, paniguradong iuuwi na siya ng nanay niya at malabo nang makapagtapos pa siya sa kaniyang pag-aaral. Ang masaklap lang, paniguradong kapag ganoong uuwi na ang nanay niya ay saka sa kaniya ibubunton ng kaniyang Tiyo na asawa ng Tiya Dely niya ang inis at galit.

"'Yan, mahirap pa kayo sa daga kaya sa amin na lang kayo laging umaasa. Punum-puno na ako sa walang tigil ninyong panghuthot sa amin. Kulang pa ang pinagtrabahuan mo sa mga hinihiram ng nanay mo sa amin kaya doblehin mong magsipag. Kulang na na lang ibenta ka nila sa amin. Aba, hindi madaling kumita ng pera. Palibhasa kasi mga patay-gutom!"

Nang una, nasasaktan siyang marinig ang patutsadang iyong ng Tiyo niya ngunit nang naglaon, tinanggap na lang niya. Hindi dahil nasanay na siya kundi iyon naman talaga ang totoo. Mahirap lang sila at wala naman siyang puwedeng ipagmalaki. Ngunit darating din ang araw na aangat siya. Hindi nga lang niya alam kung paano ngunit umaasa siyang giginhawa rin ang buhay nila.

Kahit mahirap sila ay dama niya ang kahalagahan at pagmamahalan nilang pamilya. Kahit salat ang kanilang hapag-kainan sa Noche Buena ay siguradong lahat naman sila ay nagbabahagian ng pagmamahal at matutulog na may ngiti sa labi. Iyon na lang kasi ang mayroon sila, ang pagmamalasakit at pagmamahal nila sa isa't isa bilang pamilya. Hindi nagkulang ang nanay niya sa pagtanong kung maayos lang ba ang kalagayan niya at kung hindi ba siya nahihirapan pero alam niyang walang mabuting maidudulot ang pagsusumbong niya. Siya ang mawawalan. Siya ang madedehado. Kaya kahit anong pagod, hirap at pang-iinsulto sa kaniyang pagkatao at buong pamilya ang naririnig niya ay kakayanin niyang magtiis. Kaya nga para hindi na siya lulunurin ng lungkot at inggit sa nakikita niyang saya ng mga pinsan niya sa mga natanggap nilang mga regalo ay sinikap niyang balikan ng alaala ang sarili niyang pamilya. Ang malulutong na tawanan nila noong kasama pa niya ang pamilya niya. Iba na kasi ang sitwasyon noong naging alila na siya ng mismong kamag-anak niya. Hinubaran na kasi siya ng karapatang magsaya at ang tanging bumubuhay na lang sa kaniya ay ang kaniyang pangarap at pag-asa. Doon na lang siya humuhugot ngayon ng lakas. Tumayo siya. Maluha-luha na siyang umalis noon sa nagkakasiyahang mga kamag-anak niya. Nagdesisyon siyang matutulog na lang nang habulin siya ng pinsan niyang sa Maynila nagtatrabaho at noong paskong iyon lang din nakauwi dahil bihira lang nga ito magbakasyon.

Siya ay si Kuya Paul niya.

"O insan, hindi mo na ba hihintayin na mag-alas dose?" tanong nito noon.

"Gigising na lang ho kuya kung tapos na kayong kumain para hugasan ko ang mga pinagkainan ninyo at magligpit." Nahihiya niyang tugon.

"Ano? Halika nga at mag-usap tayo."

Hinila siya sa harap ng carinderia kung saan may upuan doon.

Maingay ang paligid. Nagkakasiyahan ang mga bawat tahanan ngunit naroon siya't naluluha. Pinunasan niya ang kaniyang luha at napansin iyon ng Kuya Paul niya.

"Inaalila ka ba rito sa bahay insan?"

"Hindi ho kuya."

"Huwag kang magsinungaling. Dalawang araw palang ako rito pero napansin ko ang trato nila sa'yo."

"Wala ho 'yun kuya. Ayos lang po 'yun." Pinilit niyang pigilan ang sariling mapahikbi.

"Hindi ayos 'yun sa akin. Bukas na bukas, umuwi ka na."

"Ho? Hindi ho puwede kuya. Magagalit ang Mama at Papa mo. Mawawalan ho ako ng trabaho. Titigil ako sa pag-aaral ko."

"Ako ang bahala sa kanila insan. Kailangan mong gugulin ang bakasyon mo sa pasko kasama ang mga kapatid mo at sina Tito at Tita. Heto, may pasalubong at regalo rin ako sa'yo." Iniabot ng kuya Paul niya ang regalo nito. Nahihiya at nagdadalawang isip siya kung tatanggapin niya iyon. Sa tanang buhay nito, ngayon lang siya nakatanggap ng ganoong regalo at pagpapahalaga ng isang kamag-anak.

"Buksan mo, bilis!" nakatawa pang sinabi ng Kuya Paul niya sabay ang pag-akbay sa kaniya.

Nakangiti rin siyang sumunod at nang mabuksan niya iyon ay nagulat siya nang makita niyang bagong sapatos at t-shirt ang laman no'n. Hindi niya alam kung paano siya magpasalamat. Bigla na lang umagos ang luha nito sa kaniyang pisngi habang nakatingin siya kay Kuya Paul niya.

"Oh, bakit ka umiiyak pa rin insan?"

"Ngayon lang ho kasi ako magkakaroon ng bagong damit at sapatos kuya. Salamat po." Garalgal ang boses niya.

"Huwag ka ngang parang iba sa akin. Sige na, isuot mo na at makita natin kung kasya ang sapatos mo?"

"Sandali lang ho at huhugasan ko pa ang mga paa ko. Mahirap na kasing madumihan eh."

"Huwag na, tatagal pa. Bukas mo na lang din isuot 'yan saka sigurado akong kasya mo 'yan kasi bago ako bumili niyan ay sinukat ko muna yung sira-sira mo nang tsinelas kaya ito ang kapalit ng tsinelas mo." Inabutan siya ng bagong tsinelas at lalo lang bumalon ang kaniyang luha.

"Bukas pag-uwi mo isuot mo 'yan ha? Saka may mga damit pa doon na itinabi ko na iuuwi mo sa inyo. May mga sapatos at tsinelas na pasalubong mo sa mga kapatid mo."

"Talaga ho?" nanlaki ang kaniyang mga mata. Hindi siya makapaniwala sa kaniyang narinig. Sa totoo lang, mas gusto talaga niyang bigyan ang mga kapatid niya kaysa sa magkaroon siya. Uunahin at uunahin pa rin niya ang para sa pamilya bago ang sarili niya kaya nang narinig niya iyon ay bigla na langs iyang napayakap sa kuya Paul niya.

"Salamat sa kabaitan mo kuya. Napakabait mo po."

"Wala 'yun. Pamilya tayo e. Saka bibigyan kita ng pera. Alam kong magkakasya na hanggang sa makatapos ka ng Grade 6. Nakausap ko kasi ang cook nina Mama at sinabi sa akin ang lahat-lahat. Masakit sa aking malaman na mismong pamilya ko ang umaalila sa'yo kaya bilang pamasko ko, bukas na bukas malaya ka na at ang perang ibibigay ko ay gagamitin mo para makatapos ka ng Grade 6, okey?"

Hindi na niya napigilan ang sarili. Ang kanina'y tahimik niyang pagluha ay nauwi sa paghikbi na may kasamang tawa. Iyon ang pinakamasayang pasko ng kaniyang buhay.

Bumunot siya ng malalim na hininga. Tapos na ang bahagi ng kanyang buhay na iyon. Kailangan na niyang kalimutan kasama ng sakit na kanyang pinagdaanan.