RUMARAGASA ANG KANILANG emosyon habang dama niya ang lahat sa asawa. Sa paraan ng pagtitig nito na humahalukay sa kanyang pagkatao ang dahilan kung bakit hindi makatingin si Sunset nang maayos sa asawa. Maging ang paraan ng paghalik ng asawa sa bawat bahagi ng kanyang katawan na para bang wala itong ibang sinasabi kung hindi ang katagang mahal siya at tanging siya lamang ang nakikita nang gabing iyon.
Hindi siya nanaginip. Pinagmamasdan talaga siya ng asawa. Sa limang taon ng kanilang pagsasama, ngayon niya lamang nadiskubre na kaya pala nitong tumingin sa kanya nang walang galit sa mga mata.
Ganito pala ang pakiramdam ng mayakap nito...
Pakiramdam niya’y ligtas siya kahit pa maging kalaban niya ang mundo.
Nang gabing iyon, sa unang pagkakataon, natikman niya rin ang tamis ng unang halik mula kay Lucian. Mag-asawa sila. Oo. Ngunit ang lahat ng iyon ay sa papel lamang.
Bahagya siyang napangiti. Gusto niya munang kalimutan ang lahat. Ang kasalukuyan ang mas mahalaga sa kanya.
“Masaya ka ba?”
Tanong ni Lucian na mabilis niyang tinanguan.
Walang pumapagitna na musika sa kanila, ngunit bakit iisa ang ritmo ng katawan nila? Tila kapwa saulado ang indayog sa ibabaw ng kama. Napakalamig ng kwarto ngunit pawisan sila dahil sa kanilang pag-iisa.
Dahil sa paraan ng pagtingin ni Lucian, hindi niya na naman maiwasang huwag magpaubayang muli…
Naipikit ni Sunset ang mga mata habang dinadama ang kahabaan ng asawa sa loob niya. Naiyakap niya na lamang sarili sa matipunong dibdib nito upang tanggapin ang bawat ritmong ginagawa ng asawa.
“Lucian…” basag na boses na tawag niya sa asawa. “Lucian…”
Habang habol ang paghinga at mapuno nito ang kanyang bukana, umalis sa pagkakaibabaw niya si Lucian matapos halikan ang kanyang noo. Hindi niya maiwasang huwag maibaling ang tingin sa asawa kasabay ng pagpatak ng kanyang luha.
Mahal na ba siya neto? Nagbunga na ba ang panalangin niya sa loob ng limang taong pagsasama nila?
Sa pagpunas niya ng kanyang luha, inihilig niya ang ulo sa dibdib ng asawa. Habang nakapikit ang mga mata, dama niya ang pintig ng puso nito.
“Lucian, bubuo na ba tayo ng pamilya?” nakangiti at inosente niyang tanong sa asawa. Kahit matagal na silang nagsasama, hindi niya maramdaman na misis siya nito. Mas nangingibabaw pa rin sa kanya ang pagiging alila ng asawa.
“Alam mo, tatatlo na lang kami sa aming pamilya. Nakaratay pa ang itay. Kung kailan siya magigising ay hindi pa namin alam…”
Hindi maiwasang mapangiti ni Sunset. Sa matagal na pagsasama nila ng asawa, iniiwasan niyang umasa na magkakaroon ng anak dahil sa pagiging baldado ni Lucian. Ngunit sa ikalimang taon ng kanilang pagsasama, at pagtitiyaga niya, himalang nakalakad itong muli.
“Alam mo, pangarap ko na magkaroon ng limang anak. Ayaw kong mag-isa, nakakalungkot iyon.”
Mahal na mahal niya si Lucian. Hindi niya nakikita ang sarili sa iba. Mula una nang ibigay niya ang puso rito hanggang hinaharap, ang asawa lang ang nakikita niyang kasama.
“Nagulat ako nang yayain mo ako rito sa resort. Heto ang unang beses na namasyal tayo—ang daldal ko ba?”
Masayang-masaya siya. Kulang ang salitang iyon upang ipaliwanag ang nadarama niya.
“Ngayong magaling ka na at nakakapaglakad, may mga gusto ka bang puntahan? Pwede kitang samahan, Lucian. Maraming magagandang lugar dito sa San Ildefonso. Naisip ko kase, kapag lumalabas tayo, puro physical therapy mo ang ginagawa natin. Ngayon, pwede na tayong mamasyal. Para naman kung magkakaroon na tayo ng anak, may maikekwento tayong magandang memorya—”
“Let’s get divorce, Gale.”
Nahinto sa pagsasalita si Sunset dahil sa sinabi ng asawa. Sandaling hindi niya maiproseso ang sinabi nito. Nablangko ang kanyang isipan habang nakatingin sa seryosong mukha ni Lucian.
“Let’s get divorce.”
Sa pangalawang pagkakataong ulitin iyon ni Lucian, tila bombang sumabog sa kanya ang anunsyo ng asawa.
Pagkalito ang sumunod niyang naramdaman nang iritableng inilayo ng asawa ang pagkakadikit ng hubad nilang katawan na para bang may nakakahawa siyang sakit na dumapo lamang pagkatapos nilang magniig.
Ganoon na lang ba iyon, pagkatapos siya nitong makuha, ang tingin na sa kanya ay isang basura?
“Hindi magandang biro iyan, Lucian—”
“You don’t want to? Magkakaroon ka ng sariling buhay. Limang taon na ang kinuha ko sa ‘yo, dagdagan ko pa ba ang pang-aabala ko ngayong magaling na ako?”
Tumayo mula sa pagkakahiga ang asawa niya. Ang nakatalikod na matipuno nitong katawan ay tinakpan ng roba. Kaagad namang naibalot ni Sunset ang hubad na katawan sa puting kumot.
“M-may problema ba tayo, Lucian?” naguguluhan niya pa ring tanong sa asawa. “Kung may mali sa akin, susubukan kong baguhin. May nagawa ba akong ikinagalit mo? H-huwag mo lang akong iwan kase hindi ko kakayanin…”
Nagsimula nang tumulo ang kanyang luha sa naging paraan ng pagtingin ng asawa. Nang hahawakan niya ang kamay nito, malakas na tinabig iyon ng asawa.
“Huwag mo akong artihan, Gale! Alam mong sa simula pa lang, hindi na kita gusto pero hanggang ngayon para ka pa ring langaw na hindi makatiis na makisalo sa iba!”
Tila pinipiga ang puso niya. Sa mahabang panahon na pagsasama nila ng asawa, hindi ito nabigong iparamdam sa kanya kung gaano siya kababa. Hanggang sa huli, nakikita pa rin siya nito bilang isang mangmang na probinsyana na nagpakasal sa lalaki para sa pera.
Mabilis ang naging pagpunas ni Sunset ng kanyang luha.
“Bigyan mo ako ng dahilan!” matapang niyang sabi sa asawa.
“Babalik na si Eveth dito sa Pilipinas.” Hinilot nito ang sentido na para bang naiinis na sa pagdadrama niya. “Masasaktan siya kapag nalaman niyang nandyan ka pa—bakit ba ako nagpapaliwanag? Tapos na ang usapan. Maghihilaway tayo sa ayaw mo’t gusto!”
Sa dinami-rami ng sinabi ng asawa, hindi alam ni Sunset kung paano niya pa nakuhang ngumiti.
“Naiintindihan ko…”
Nanakit man ang nasa pagitan ng kanyang mga hita, nagawa pa ring tumayo ni Sunset sa kama.
Wala pa ang sakit na iyon sa labis na pagkadurog ng kanyang puso. Dignidad na lamang bilang babae ang mayroon siya. Hindi niya na hahayaang kunin pa iyon ng iba lalo na ng kanyang asawa.
“Saan ka pupunta?” gulat na tanong ng asawa nang makita siya nitong nagbibihis. “Saan ka sabi pupunta?”
“Hindi mo ba nakikita?”
May kalituhan na tumingin sa kanya si Lucian. Hindi nito inaasahan ang magiging reaksyon niya.
“Ano bang akala mo, magmamakaawa ako?” bahagyang si Sunset bago mabaling ang tingin sa tseke na nasa ibabaw ng side table. “Akala ko namamalikmata lang ako kanina. Hindi ko lubos maisip na limang milyon lang pala ang halaga ko!”
Total, oportunista na rin naman ang tingin ng asawa niya sa kanya, paninindigan niya na.
“Sa akin ito ‘di ba? Kukunin ko na.”
Isang malapad na ngiti ang ibinigay niya kay Lucian habang hawak ang tseke sa kaliwang kamay bago tumalikod.
Nang makatapat sa pinto ng kanilang silid, mula siyang lumingon sa asawa. Matagal din ang naging pagtingin niya rito. Sa takot na mabasa nito ang nadarama niya, kaagad siyang nagsalita.
“Naghihirap ka na ba, Lucian? Kulang ang limang milyon. Dagdagan mo,” sabi niya rito bago bumaba ang tingin sa pagitan ng hita ng asawa. “Ang ibinigay mong pera, singliit niyang sa ‘yo.”
“POR DIOS POR Santo! S-sunset Gale, ikaw nga!” gulat na bulalas ng kanyang madrasta nang makita siya nitong parang basang-sisiw na naghihintay sa tapat ng kanilang bahay sa probinsya.“Alam mo ba kung anong oras na? Alasdos na ng madaling-araw! Napakalakas pa ng ulan. Ano bang nahithit mo ng ganito kaagang bata ka? Atsaka bakit narito ka? Akala ko ba magbabakasyon kayo ng asawa mo? Ngayon ka lang inilabas ng asawa mo kaya—”Nahinto sa pagsasalita ang madrasta niya nang yakapin niya ito nang mahigpit. Sa yakap nito, hindi napigilang pakawalan ni Sunset ang luhang akala niya’y tapos na. “G-gale, bakit?”Sa simpleng tanong na iyon ay mas kinuwestyon ni Sunset ang kanyang sarili.Bakit? Bakit sa tinagal-tagal ng pagsasama nila ni Lucian ay hindi siya nito nakuhang mahalin? Habang si Eveth na first love nito ay hindi nakalimutan ng asawa. Kulang pa ba? Napakarami niyang isinakrepisyo para sa asawa. Ang career niya, ang panahon niya, ang pangarap sa buhay at ang kalayaan na maging masaya. K
TUMAAS ANG KILAY ni Sunset nang makitang muli ang kanyang asawa. Malaki ang ibinagsak ng katawan nito at nanlalalim ang mga mata na para bang ilang araw na walang tulog. Hindi pa man siya tapos na obserbahan ito ay ganoon na lamang ang gulat niya nang kaladkarin ng asawa palabas ng pabrika. Galit na galit ito sa hindi malamang dahilan. “Lucian, bitawan mo ako!” paulit-ulit siyang nagpupumiglas sa pagkakahawak ni Lucian. “Hindi kita hiniwalayan para lang makita sa eskwater!” Napamaang siya sa itinuran nito. Hindi imposibleng hindi alam ng asawa niya ang lugar na ito. Parati niyang naikekwento kay Lucian ang pangarap niya. Sa isiping hindi man lamang pinakinggan iyon ng asawa ay naghihinagpis ang kanyang puso.“Ano ba? Nasasaktan ako!” ganoon pa rin katindi ang pagkakahawak ng asawa niya kaya ang nagawa na lamang ni Sunset ay mapadaing. “Ngayong tapos ka ng saktan ang damdamin ko, kaya ginagamitan mo ng pisikal?”“Nasaan na ang lalaki mo?” galit na tanong nito. Napamaang ang bibig
GUSTONG IPAGSIGAWAN NI Sunset na wala siyang kasalanan at kailanman ay hindi siya gagawa ng makakasakit sa kapwa niya. Ngunit hindi niya alam kung paano dedepensahan ang sarili sa asawa. Alam niya rin naman na kahit anong paliwanag niya ay hindi siya nito paniniwalaan.Nakatago pa rin sa likod niya ang mga kamay na nanginginig na dahil sa labis na sakit ng pagkapaso. Kung ikukumpara ang sakit, wala iyon sa kalingkingan ng nadarama niya ngayon.“Ganoon ka na ba kadesperada kaya naisipan mong patayin ang importanteng tao sa buhay ko?” may pang-uuyam na tanong sa kanya ng asawa. “Kaya mong pumatay dahil sa selos, Gale?”Napamaang ang labi ni Sunset dahil sa mabigat na paratang ni Lucian.“Kaya ba kaagad-agad na pumayag ka sa divorce dahil ito ang plano mo?” naiinis pa ring akusa nito. “Hindi ka lang pala makati, mamamatay-tao ka—”Isang malakas na sampal ang ibinigay niya sa asawa na naging dahilan ng pagkatahimik nito.Hindi siya makapaniwala na kaya iyong sabihin ng asawa nang harap-har
SAPO PA RIN ni Sunset ang kanyang sentido hanggang sa makarating sa sasakyan na ipinadala ni Vincent dahil nasabi niya ritong hindi niya kayang mag-commute ngayon. Bakit naman kase iinom-inom siya nang marami tapos hindi niya naman pala kaya? Hindi na lang ang asawa ang may kakayahan na magpaikot sa kanya, damay na rin doon ang alak. “Inom pa sa susunod, Sunset Gale!” kastigo niya pa sa sarili habang nagpapahid ng essential oil sa sentido.Kung wala lang siyang aasikasuhing maraming trabaho sa panadirya ngayong tanghali baka tulog pa rin siya hanggang ngayon at nakakulong sa kwarto. “Manong, pakigising na lang ako kapag malapit na,” bilin niya pa rito. Itutulog niya na lang muna ang sakit ng ulo na nararamdaman. Iyon lang din ang tanging paraan upang matigil siya sa malalim na pag-iisip.Matagal-tagal din ang naging pagtulog ni Sunset sa sasakyan. Hindi pa nga siya magigising kung nakarininig ng malakas na busina kaya napabalikwas siya ng gising.Ganoon na lamang ang pagtataka niya n
HINDI ALAM NI Sunset kung pinapakinggan ba siya ng kalangitan o pinapatagal pa ang kanyang buhay upang magdusa siya sa kamay ng mga dumukot sa kanya. Pilit niya mang pinipigilan ang sarili na umiyak ngunit bakas pa rin sa kanya ang matinding takot nang mga sandaling iyon. Hindi siya mamamatay nang mag-isa at hindi lumalaban. Iyon ang itinatak niya sa isipan kahit pa nangingibabaw sa kanyang isipan ang pagsisisi na hindi man lang niya naramdaman ang totoong kasiyahan sa buhay. Dahil sa pagkapaso ng kanyang palad, hindi niya napirmahan nang maayos ang mga papeles na naging dahilan kung bakit nasa sitwasyon siyang ito ngayon. Sa inis ng pinuno ng mga kumuha sa kanya, napilitan pa ang mga ito na bumili ng painkillers. Iyon na lang ang tanging paraan upang magkaroon siya ng pagkakataong tumakas.Hindi nagsasalita si Sunset ngunit ang paningin niya ay umiikot sa paligid sa pagbabakasakaling may magagawa siyang paraan upang mailigtas ang sarili. Walang mangyayari sa kanya kung hahayaan niy
KANINA PA BINABAGABAG ng huling tawag ni Sunset si Lucian. Gusto niyang balewalain iyon kung maaari. Lalo pa nang banggitin ng asawa ang pangalan ng kasosyo nito sa negosyo samantalang siya naman ang tinatawagan. Ngunit, hindi si Sunset ang uri ng babae na tatawag sa kanya upang pagselosen lang siya sa bagay na alam nitong hindi niya pinagtutuunan ng pansin.Lalo pa siyang naghinala na may hindi magandang nangyayari dito nang banggitin nito ang aso na ang pangalan ay Bruno. Hindi niya pinagtutuunan ng maraming oras si Sunset ngunit sigurado siya na wala itong aso. Isa pa, malabo na magkaroon ito dahil may trauma roon ang asawa.“Nakikinig ka ba, Lucian?” tanong sa kanya ni Eveth. “What did you say?” baling niya rito nang bumalik sa kasalukuyan ang atensyon niya. May lambing at arte na hinimas ni Eveth ang kanyang braso habang mapang-akit na iginaya ang tingin niya patungo rito.“I was just saying kung anong pakiramdam mo nang makita mo ako na nasa nasusunog na lugar Kinakabahan ka b
BAHAGYA ANG NAGING pagkasilaw kay Sunset ng liwanag na tumatama sa bintana noong magmulat siya ng kanyang mga mata. Pumikit pa siya nang sandali hanggang sa kaya niya ng imulat iyon nang tuluyan. Ang unang tumambad sa kanya ay ang puting kisame ng hospital na pinagdalhan sa kanya. Akmang tatayo na siya mula sa kinahihigaang kama nang mapansin ang asawa na nasa tabi niya. Mahimbing ang tulog ni Lucian habang nakahilig sa higaan ng kama kinahihigaan niya. Pansin niya ang panlalalim ng ibabang bahagi ng mata nito senyales na wala itong maayos na tulog. Noong mga panahon na magkasama sila sa iisang bahay, hindi siya napalapit ng ganito kalapit sa asawa. Pakiramdam niya nang mga panahong iyon ay nasa iisang bubong sila at may pader na nakapagitan sa kanilang dalawa. Magkahiwalay din ang kamang tinitulugan nila at hindi siya maaaring magbigay ng kahit na anong opinyon sa buhay nito. Kailangan niya ring bantayan ang kanyang mga galaw dahil mabilis uminit ang ulo nito sa maliliit na bagay.
HINDI KOMPORTABLE SI Sunset na narito ang babaeng pinili ng kanyang asawa at kasama sa kwarto na inaakupa niya sa hospital ngunit hindi niya magawang sabihin iyon. Sapagkat ito na ang reyalidad na kailangan niyang tanggapin. Masakit man at dinudurog siya ay kailangan niyang patigasin pa ang sarili.Pakiramdam niya, walang kwenta ang opinyon na ibibigay niya. Hindi rin mahalaga ang nadarama niya kung sakali mang magsabi siya. Isa lamang siyang latak para kay Lucian na naging bara sa maayos sana nitong buhay nang makilala siya.Kaya naman kahit masakit, pilit niya pa ring nilulunok ang sakit na idinudulot ng mga ito na para bang wala siyang pakiramdam na paulit-ulit nilang tinatapakan.“I will be out for a while,” sambit ng asawa niya. “Ayos lang na maiwan kita?” tanong nito kay Eveth.Malapad naman itong ngumiti kasabay ng paghimas sa braso ng kanyang asawa. Nang mga sandaling iyon, mahigpit na ang pagkakahawak ni Sunset sa kobre-kama kung saan natatakpan ang kanyang mga kamay sa ilal