Unti-unting nagkaroon ng kakaibang tensyon sa pagitan naming dalawa, humugot ako ng isang malalim na paghinga bago nagsalita.“Alam ko sobra-sobra na ang mga problema na iyong kinahaharap ngunit heto ako dadagdagan pa ang iyong isipin. Kakapalan ko na ang aking pagmumukha at hihingi sana ako sa ‘yo ng isang pabor,” lakas loob kong sabi.“Huwag mong sabihin ang gan’yang bagay, Helena o kahit isipin ang gan’yan. Hindi mo kailangan magdalwang isip na humingi ng tulong sa akin o kahit sabihin ang iyong mga dinadala… ”“Pero— ”Pinutol niya ang aking pagsasalita at pinagpatuloy ang kanyang sinasabi. “Helena, ikaw ang babaeng minamahal ko hindi ka lamang isang ordinaryong babae sa buhay ko kaya ‘wag kang mag-isip na iba ang turing ko sa ‘yo. Ang lahat ng sasabihin mo ay mahalaga sa akin maging ang lahat ng tungkol sa ‘yo. Kaya sana tigilan mo na ang pag-iisip ng mga negatibong bagay dahil mali ang lahat ng iyon.”Wala ako masabi nang sandaling iyon, walang du

MATAPOS ang nangyari sa amin ni Joaquin ay ginawa kong abala ang aking sarili and as much as possible ay iniiwasan ko na magkaroon siya ng pagkakataon na makausap o makalapit sa akin.“Ate Helena, nagkaroon ba kayo ng pagtatalo ni Kuya Joaquin?” pag-uusisa ni Nina habang nakatingin sa direksyon kung nasaan si Joaquin.“Ha?” gulat kong reaksyon. Kinolekta ko ang aking sarili para itago ang aking reaksyon. “Ano bang sinasabi mo, Nina?” pagmamaang-mangan kong pagpapanggap na tanong sa kanya.“Tignan mo po siya, Ate, kanina pa siya parang aligaga at parang gustong lumapit po sa ‘yo kaso abala ka po sa mga taong narito para suriin ang kanilang mga kalagayan,” paliwanag ni Nina.“Nagkakamali ka lang siguro, Nina, baka guni-guni mo lamang ang nakikita mo,” pagdadahilan ko at mas itinuon ang aking pansin sa pasyenteng aking sinusuri.“Guni-guni? Ate Helena, matagal ko ng kilala ang si Kuya Joaquin simula pagkabata hanggang lumaki ako alam ko ang mga kilos niya

SA NAKALIPAS na mga araw ay hindi ko pa rin lubos na magawang  makontrol ang sitwasyon na nangyayari rito. Habang pinagmamasdan ko sila na nakahiga sa pinagtagpi-tagping pinutol na kawayan na ginawa nina Joaquin at ng ibang kalalakihan na narito para maiwasan na madagdagan ang kanilang sakit tulad ng pneumonia ay mas kinakain ako ng aking isipan kung paano sila mapapagaling. Hindi pa rin lubos na bumubuti ang kalagayan ng mga nakakaraming tinamaan ng cholera na narito at halos may lima na rin ang namatay dahil sa kakulangan ng mga gamot na kailangan na ibigay sa kanila lalo na hindi pa rin nawawala ang kanilang mga sintomas at labis ko iyon na ikinababahala .“Binibining Helena, anong gagawin natin sa kanilang lahat? Hanggang ngayon ay hindi pa rin bumubuti ang kanilang mga kalagayan?” tanong sa akin ni Lola Nilda.“Sa ngayon wala akong tiyak na magagawa para sa kanila bukod sa paghihintay ng pagbabalik ni Mang Julian bitbit ang mga inaasahang gamot na iniutos ko sa

“Si Roman ang iyong ama Helena,” pagpuputol sa katahimikang sabi ni Don Emilio na bumalot sa aming lahat.“Ha? Si Don Roman?” hindi makapaniwalang pag-uulit ko sa kanyang sinabi. “Paanong nangyari na naging ama ko siya?” tanong ko.“Alam kong medyo naguguluhan ka sa mga sinasabi namin ngayon, Helena pero magiging mahinay at malinaw ang aming pagpapaliwanag,” ani Don Emilio.Hiniwakan ni Don Emilio ang balikat ni Doña Celestina dahilan para mapalingon ito sa kanya.“Panahon na para malaman ni Helena ang lahat Celestina. Kaya mo ito nandito lang ako,” saad ni Don Emilio kay Doña Celestina na pinapalakas ang loob.“Pero“Celestina, kailangan mong kayanin ito. Hindi mo matatago habambuhay ang katotohanan sa nakaraan niyo ni Roman lalo na at hindi na maganda ang pagtatrato sa ‘yo ni Raul.”Napapikit si Doña Celestina para muling bumuhos ang mga luhang naipon sa kanyang mga mata saka dumilat at pinunasan ang mga luha sa kanyang pisngi. Humarap siy

“Thank God!” nakahinga kong sabi.Binuhat naman iyon ni Joaquin at dinala papunta sa k'warto dahilan para mapasunod din ako at matignan si Nina.“Ayos lang ba siya?” tanong sa akin ni Joaquin.Sinuri ko ang pulso ni Nina bago sinagot si Joaquin. “Maayos naman siya sobrang nabigla lang siya kaya siya nawalan ng malay,” paliwanag ko.“E, ang ipinagdadala niya? Kumusta ang kalagayan? Ayos lang ba?” nababahala niyang tanong.“Huwag kang mag-alala ayos lang siya,” nakangiti kong sagot dahilan para magtagpo ang aming mga mata.Ilang segundong katahimikan ang namagitan sa aming dalawa bago siya muling nagsalita.“Ikaw, ayos ka lang ba?” tanong niya na may labis na pag-aalala sa kanyang mga mata.“Ako dapat ang magtanong sa ‘yo niyan,” wika ko sabay yuko dahil sa kinakain ako labis na konsensya at hiya dahil sa ginawa ni Don Raul sa kanya at sa buong pamilya nila.Naramdaman ko ang paghawak niya sa magkabilang balikat ko at iniangat niya